Dear brothers and sisters,
Last year we reflected on the need to “Come and See” in order to discover reality and be able to recount it beginning with experiencing events and meeting people. Continuing in this vein, I would now like to draw attention to another word , “listen”, which is decisive in the grammar of communication and a condition for genuine dialogue.
In fact, we are losing the ability to listen to those in front of us, both in the normal course of everyday relationships and when debating the most important issues of civil life. At the same time, listening is undergoing an important new development in the field of communication and information through the various podcasts and audio messages available that serve to confirm that listening is still essential in human communication.
A respected doctor, accustomed to treating the wounds of the soul, was once asked what the greatest need of human beings is. He replied: “The boundless desire to be heard”. A desire that often remains hidden, but that challenges anyone who is called upon to be an educator or formator, or who otherwise performs a communicative role: parents and teachers, pastors and pastoral workers, communication professionals and others who carry out social or political service.
Listening with the ear of the heart
From the pages of Scripture we learn that listening means not only the perception of sound, but is essentially linked to the dialogical relationship between God and humanity. “Shema’ Israel – Hear, O Israel” (Dt 6:4), the opening words of the first commandment of the Torah, is continually reiterated in the Bible, to the point that Saint Paul would affirm that “faith comes through listening” (cf. Rom 10:17). The initiative, in fact, is God’s, who speaks to us, and to whom we respond by listening to him. In the end, even this listening comes from his grace, as is the case with the newborn child who responds to the gaze and the voice of his or her mother and father. Among the five senses, the one favoured by God seems to be hearing, perhaps because it is less invasive, more discreet than sight, and therefore leaves the human being more free.
Listening corresponds to the humble style of God. It is the action that allows God to reveal himself as the One who, by speaking, creates man and woman in his image, and by listening recognizes them as his partners in dialogue. God loves humanity: that is why he addresses his word to them, and why he “inclines his ear” to listen to them.
On the contrary, human beings tend to flee the relationship, to turn their back and “close their ears” so they do not have to listen. The refusal to listen often ends up turning into aggression towards the other, as happened to those listening to the deacon Stephen who, covering their ears, all turned on him at once (cf. Acts 7:57).
On the one hand, then, God always reveals himself by communicating freely; and on the other hand, man and woman are asked to tune in, to be willing to listen. The Lord explicitly calls the human person to a covenant of love, so that they can fully become what they are: the image and likeness of God in his capacity to listen, to welcome, to give space to others. Fundamentally, listening is a dimension of love.
This is why Jesus calls his disciples to evaluate the quality of their listening. “Take heed then how you hear” (Lk 8:18): this is what he exhorts them to do after recounting the parable of the sower, making it understood that it is not enough simply to listen, but that it is necessary to listen well. Only those who receive the word with an “honest and good” heart and keep it faithfully bear the fruit of life and salvation (cf. Lk 8:15). It is only by paying attention to whom we listen, to what we listen, and to how we listen that we can grow in the art of communicating, the heart of which is not a theory or a technique, but the “openness of heart that makes closeness possible” (cf. Apostolic Exhortation Evangelii Gaudium, 171).
We all have ears, but many times even those with perfect hearing are unable to hear another person. In fact, there is an interior deafness worse than the physical one. Indeed, listening concerns the whole person, not just the sense of hearing. The true seat of listening is the heart. Though he was very young, King Solomon proved himself wise because he asked the Lord to grant him a “listening heart” (cf. 1 Kings 3:9). Saint Augustine used to encourage listening with the heart ( corde audire), to receive words not outwardly through the ears, but spiritually in our hearts: “Do not have your heart in your ears, but your ears in your heart”. [1] Saint Francis of Assisi exhorted his brothers to “incline the ear of the heart”. [2]
Therefore, when seeking true communication, the first type of listening to be rediscovered is listening to oneself, to one’s truest needs, those inscribed in each person’s inmost being. And we can only start by listening to what makes us unique in creation: the desire to be in relationship with others and with the Other. We are not made to live like atoms, but together.
Listening as a condition of good communication
There is a kind of hearing that is not really listening, but its opposite: eavesdropping. In fact, eavesdropping and spying, exploiting others for our own interests, is an ever-present temptation that nowadays seems to have become more acute in the age of social networks. Rather, what specifically makes communication good and fully human is listening to the person in front of us, face to face, listening to the other person whom we approach with fair, confident, and honest openness.
The lack of listening, which we experience so often in daily life, is unfortunately also evident in public life, where, instead of listening to each other, we often “talk past one another”. This is a symptom of the fact that, rather than seeking the true and the good, consensus is sought; rather than listening, one pays attention to the audience. Good communication, instead, does not try to impress the public with a soundbite, with the aim of ridiculing the other person, but pays attention to the reasons of the other person and tries to grasp the complexity of reality. It is sad when, even in the Church, ideological alignments are formed and listening disappears, leaving sterile opposition in its wake.
In reality, in many dialogues we do not communicate at all. We are simply waiting for the other person to finish speaking in order to impose our point of view. In these situations, as philosopher Abraham Kaplan notes, [3] dialogue is a duologue: a monologue in two voices. In true communication, however, the “I” and the “you” are both “moving out”, reaching out to each other.
Listening is therefore the first indispensable ingredient of dialogue and good communication. Communication does not take place if listening has not taken place, and there is no good journalism without the ability to listen. In order to provide solid, balanced, and complete information, it is necessary to listen for a long time. To recount an event or describe an experience in news reporting, it is essential to know how to listen, to be ready to change one’s mind, to modify one’s initial assumptions.
It is only by putting aside monologues that the harmony of voices that is the guarantee of true communication can be achieved. Listening to several sources, “not stopping at the first tavern” — as the experts in the field teach us — ensures the reliability and seriousness of the information we transmit. Listening to several voices, listening to each other, even in the Church, among brothers and sisters, allows us to exercise the art of discernment, which always appears as the ability to orient ourselves in a symphony of voices.
But why face the exertion of listening? A great diplomat of the Holy See, Cardinal Agostino Casaroli, used to speak of the “martyrdom of patience” needed to listen and be heard in negotiations with the most difficult parties, in order to obtain the greatest possible good in conditions of limited freedom. But even in less difficult situations, listening always requires the virtue of patience, together with the ability to allow oneself to be surprised by the truth, even if only a fragment of truth, in the person we are listening to. Only amazement enables knowledge. I think of the infinite curiosity of the child who looks at the world around them with wide-open eyes. Listening with this frame of mind — the wonder of the child in the awareness of an adult — is always enriching because there will always be something, however small, that I can learn from the other person and allow to bear fruit in my own life.
The ability to listen to society is more valuable than ever in this time wounded by the long pandemic. So much previously accumulated mistrust towards “official information” has also caused an “infodemic”, within which the world of information is increasingly struggling to be credible and transparent. We need to lend an ear and listen profoundly, especially to the social unease heightened by the downturn or cessation of many economic activities.
The reality of forced migration is also a complex issue, and no one has a ready-made prescription for solving it. I repeat that, in order to overcome prejudices about migrants and to melt the hardness of our hearts, we should try to listen to their stories. Give each of them a name and a story. Many good journalists already do this. And many others would like to do it, if only they could. Let us encourage them! Let us listen to these stories! Everyone would then be free to support the migration policies they deem most appropriate for their own country. But in any case, we would have before our eyes not numbers, not dangerous invaders, but the faces and stories, gazes, expectations and sufferings of real men and women to listen to.
Listening to one another in the Church
In the Church, too, there is a great need to listen to and to hear one another. It is the most precious and life-giving gift we can offer each other. “Christians have forgotten that the ministry of listening has been committed to them by him who is himself the great listener and whose work they should share. We should listen with the ears of God that we may speak the word of God” [4]. Thus, the Protestant theologian Dietrich Bonhoeffer reminds us that the first service we owe to others in communion consists in listening to them. Whoever does not know how to listen to his brother or sister will soon no longer be able to listen to God either. [5]
The most important task in pastoral activity is the “apostolate of the ear” – to listen before speaking, as the Apostle James exhorts: “Let every man be quick to hear, slow to speak” (1:19). Freely giving some of our own time to listen to people is the first act of charity.
A synodal process has just been launched. Let us pray that it will be a great opportunity to listen to one another. Communion, in fact, is not the result of strategies and programmes, but is built in mutual listening between brothers and sisters. As in a choir, unity does not require uniformity, monotony, but the plurality and variety of voices, polyphony. At the same time, each voice in the choir sings while listening to the other voices and in relation to the harmony of the whole. This harmony is conceived by the composer, but its realization depends on the symphony of each and every voice.
With the awareness that we participate in a communion that precedes and includes us, we can rediscover a symphonic Church, in which each person is able to sing with his or her own voice, welcoming the voices of others as a gift to manifest the harmony of the whole that the Holy Spirit composes.
Rome, Saint John Lateran, 24 January 2022, Memorial of Saint Francis de Sales.
Franciscus
___________________________________________
[1] “ Nolite habere cor in auribus, sed aures in corde” ( Sermo 380, 1: Nuova Biblioteca Agostiniana 34, 568).
[2] “Lettera a tutto l’Ordine”: Fonti Francescane, 216.
[3] Cf. “The life of dialogue”, in J.D. Roslansky, ed., Communication. A discussion at the Nobel Conference, North-Holland Publishing Company, Amsterdam, 1969, pp. 89-198.
[4] D. Bonhoeffer, La vita comune, Queriniana, Brescia 2017, 76.
[5] Cf. ibid., 75.
教宗方濟各
第56屆世界傳播日文告
用內心的耳朵去聆聽
親愛的弟兄姊妹們:
為了查明事實，並能以親身經歷、與人相遇的基礎來報導，我們去年默想了「來看一看」的必要性。現在，我想順著這個脈絡繼續關注另一個動詞:「聆聽」，它不但是溝通的關鍵，也是真實對話的條件。
其實，不論是在日常的人際關係當中，或是在討論公民生活的重大議題時，我們面對自己眼前的人，都漸漸失去了聆聽的能力。與此同時，在資訊傳播的領域中，聆聽的模式正在經歷一種重大的全新發展，各式各樣的播客 (podcast) 和音訊平台 (chat audio) 證實了:聆聽，仍然是人際溝通的本質。
曾經有人請教一位受人敬重，且擅於治療心靈創傷的醫生:「人最大的需求是什麼?」他回答說:「是能夠不斷地被聆聽。」這份渴望時常不為人知，卻又挑戰著每位受召成為教育人員、培訓導師，以及那些擔任溝通角色的家長和老師、牧者與牧靈工作者、資訊人員，以及其他社會或政治工作者。
用內心的耳朵去聆聽
我們從聖經中學習到，聆聽的意義不僅是聲音的感知，在本質上更是人類與天主對話的關係。「以色列!你要聽 (Shema Israel)」(申六 4)，梅瑟法律的第一條誡命就是以這句話開始的，且在聖經中一直反覆出現，以至於連聖保祿宗徒都肯定說:「信仰是出於聆聽」(參閱:羅十17)。其實，最初是天主主動向我們說話，而我們的回應，就是去聆聽祂。歸根究柢，這種聆聽也是來自祂的恩寵，就如新生兒也是這樣去回應父母的目光與聲音。在五種感官裡，天主似乎特別喜歡聽覺，也許是因為它比較沒有侵略性，比視覺更沉穩，因而使人感到自在。
「聆聽」符合天主謙遜的作風。天主是藉著言語創造人類為祂的肖像，並藉著聆聽視人類為談話的對象。天主愛人，因此向人傳達祂的聖言，也因此「側耳」俯聽人。
可是，人類為了不要聆聽，反而寧願逃避關係、置身事外和「塞住耳朵」。拒絕聆聽的後果，就是時常會對他人產生敵意，就像那些聽到聖斯德望執事說話的人，他們掩住自己的耳朵，一起向他撲過去。(參閱:宗七 57)
然而，天主總是無條件地向人溝通來自我啟示，而人也需要與天主同調，好能準備好去聆聽。上主明確地召叫人類與祂建立一個愛的盟約，好使人在聆聽、接納及給予他人空間的能力上，成為真正的自己:天主的肖像與模樣。其實，聆聽就是愛的一種面向。
這就是為什麼，耶穌要祂的門徒們去檢查他們聆聽的素質。「你們應當留心要怎樣聽」(路八 18)。這是祂在講完撒種的比喻之後對他們的勸戒，要他們明白:只有聽是不夠的，還必須要用心地聆聽。只有那些以「善良和誠實」的心來傾聽並忠實地遵守聖言的人，才會結出生命和救恩的果實(參閱:路八 15)。我們所聆聽的對象、聆聽的內容，以及聆聽的方式，這一切都要注意，才能在溝通的藝術上有所成長，其關鍵不在於理論或技巧，而是在於心靈的開放，使人的關係得以拉近。(參閱:《福音的喜樂》宗座勸諭，171)
我們都有耳朵，但是很多時候就算是那些聽力健全的人，也無法聽到其他人的聲音。其實，有一種內在的失聰，比身體上的失聰還要糟糕。聆聽不僅關乎聽覺，更是關乎整個人。聆聽真正的位置，是在內心。撒羅滿王雖然非常年輕，卻能展現出他的智慧，因為他向上主求的是一顆「聆聽的心」(參閱:列上三 9)。聖奧思定曾鼓勵要用「心」去聆聽(corde audire)，不要靠外在的耳朵來聆聽，但要以心神中的耳朵聆聽:「你們的心不要在耳朵裡，但耳朵要在心裡。」1 聖方濟‧亞西西勸勉他的弟兄們要「在心中垂耳傾聽。」2
因此，在追求真正的溝通時，要重新發現的聆聽，就是去聆聽自己、聆聽自己最真實的需要──那些銘刻在每個人內心深處的需要。而我們若要重新開始，就要聆聽自己心中想要與他人和與天主建立關係的渴望──這渴望使我們在受造物中獨一無二。我們受造，不是為了像原子一般地生活，而是為了生活在一起。
聆聽作為良好溝通的條件
有一種聽覺的運用方式，不是真正的聆聽，正好相反，是竊聽。事實上，為了自己的利益而利用他人，竊聽和偷窺的誘惑一直都存在，而在這個社群網路的時代似乎更變本加厲。然而，真正能使溝通更美好和更有人情味的，就是去面對面地聆聽我們眼前的人，懷著坦誠、信任與正直的心去聆聽對方。
缺乏聆聽，是我們在日常生活中時常經驗到的情況，遺憾的是，在社會生活中顯然也是如此，我們不但沒有互相聆聽，還時常「各說各話」。會產生這種癥狀，就是因為比起真理與良善，我們更加追求共識;比起聆聽，我們又更加在意聽眾本身。然而，良好的溝通不求譁眾取寵，也不以嘲弄對方為目的，而是去注意到他人的想法，並嘗試理解事實的錯綜複雜。可惜的是，即便在教會還是會產生意識型態、使得人們不再聆聽，只剩下言詞空洞的對立爭論。
事實上，我們在許多的對話中都沒有真的在溝通。我們只是在等別人把話講完，然後再把自己的想法強加於對方而已。這些情況正如哲學家卡普蘭所言，3 對話成了一種對白:兩人各自進行獨白。然 而在真實的溝通中，「我」和「你」兩個主體都在「走出自我」，通往彼此。
因此，聆聽是對話及良好溝通中不可或缺的要素。沒有聆聽，就不會有溝通;沒有傾聽的能力，也不會有優質的新聞媒體。如果要提供扎實、周全而完整的資訊，就需要有長時間的聆聽。不論是報導一則事件或是在新聞中描述一段經歷，都必須懂得聆聽，願意改變自己的想法，放下自己的預設立場。
誠然，只有放下自己的獨白，才能夠讓不同的聲音達到和諧，從而保證真實的溝通。正如專家教導我們:「不要滿足於當下的情況」。聆聽不同的訊息來源，可以確保我們所傳遞的訊息是可靠而慎重的。我們若能聆聽不同的聲音，而弟兄姊妹們在教會裡也彼此聆聽，我們便得以發揮分辨的藝術，常能在交響樂的不同聲音中，找到自身的定位。
但是，為什麼要致力去聆聽呢?聖座的一位大外交官，卡薩羅利 (Agostino Casaroli) 樞機曾提到過一種「在忍耐中的殉道」。為了在自由受到限制的情況下獲取最大的益處，在與最難協商的談判者對話時，不但需要去聆聽，也需要被聆聽。即使情況不那麼棘手，但聆聽終究要有耐心這一美德，以及讓自己被真相震驚的能力，即使我們正在聆聽的對象所講的真相只有一小部分，也是如此。只有驚奇才使人獲得知識。我想到孩子們那無窮的好奇心，他們睜大眼睛去觀看自己周遭的世界。以這種心態──在成人的意識中帶有孩童的好奇心──去聆聽，總能使人獲益匪淺，因為不論有多瑣碎，總是有些東西是我們可以從他人身上學習到，並在自己生命中結出果實的。
在飽受疫情重創的這段漫長時間裡，我們聆聽社會大眾的能力，比以往更富有意義。眾人對於「官方資訊」積累的許多不信任，已經釀成了一種「資訊流行病」(infodemic)，此種情況使得資訊的世界越來越失去可信度、越來越不透明。在面對很多經濟活動的停止與衰退所造成社會大眾的焦慮時，我們特別需要去側耳細聽。
被迫移民的現實也是個複雜的議題，誰都沒有現成的解決方案。我要重複: 為了克服對移民的偏見，也為了讓我們堅硬的心變得柔軟，我們必須試著去聆聽他們的故事。我們要讓他們每個人都能說出自己的名字、自己的故事。有很多勇敢的新聞工作者已經這樣做了。很多其他的人，只要能夠這樣做，都會願意的。我們要鼓勵他們!我們要聆聽這些人的故事!如此一來，每個人就都能在自己的國家中，自由地去聲援他們認為最合適的移民政策。但無論如何，我們眼前看到的不再是數字，不再是危險的侵略者，
而是我們可以去聆聽的活生生的一眾男女、他們的面貌與故事、他們的目光和他們的期待與痛苦。
在教會內彼此聆聽
在教會內也是如此，非常需要去聆聽和傾聽別人。這就是我們能給予彼此最珍貴，也最富有動力的禮物。「基督徒已經忘記，聆聽的職分已託付給了他們，而將之託付給他們的那一位，祂自己就是最偉大的聆聽者，他們要分擔的正是祂的工作。我們必須以天主的耳朵去聆聽，我們才能說出天主的話語。」4 因此，基督教的神學家迪特里希‧潘霍華 (Dietrich Bonhoeffer) 提醒我們:「在共融當中，我們應該為他人做的首要服務，就是去聆聽他們。如果有人不懂得聆聽自己的弟兄，那他很快就會失去聆聽天主的能力。」5
在牧靈關懷中，最重要的任務就是「耳朵的使徒工作」──先聆聽，再說話;正如雅各伯宗徒所勸戒的:「每人都該敏於聽教，遲於發言」(雅一 19)。自由地給出一些時間來聆聽他人，就是愛德的第一個行動。
共議性的歷程才剛剛開始。我們祈願這能成為一次互相聆聽的莫大機會。其實，共融並不是策略和計畫的結果，而是建立在弟兄姊妹之間的互相聆聽。在一個聖詠團當中，整體的聲音並不是完全一樣或單一的聲部，而是各式各樣的聲音，是多聲部音樂。如同聖詠團在歌唱時，每個人都聆聽其他人的聲音，使彼此得以達致整體的和諧。這種和諧是作曲家所構想出來的，但若要體現，卻是要倚賴每一個人的聲音所交織出來的和聲。
若懷著這樣的意識去參與一個先於我們並包含我們的共融，我們就能重新發現一個猶如交響曲的教會，裡面的每個人都可以用自己的聲音來歌唱，去接納別人的聲音，就像接納一份禮物一樣，從而展現天主聖神所創作的整體和諧。
教宗方濟各
羅馬，拉特朗聖若望大殿
2022 年 1 月 24 日，聖師方濟‧沙雷主教紀念日 (台灣地區主教團恭譯)
___________________________________________
1「Nolite habere cor in auribus, sed aures in corde」。(道理 380，1: Nuova Biblioteca Agostiniana 34，568)。
2 致修會全體的信函(Lettera a tutto l’Ordine):《方濟大全》(Fonti Francescane)，216。
3 參閱:《對話的人生》(The life of dialogue)，J. D. Roslansky 編輯，《溝通–諾貝爾會議中的討論》(Communication. A discussion at the Nobel Conference)。阿姆斯特丹，北荷蘭出版社，1969， 第 89~198 頁。
4 迪特里希‧潘霍華，《共同的人生》(La vita comune)，Queriniana，Brescia，2017，76。
5 參閱:同上，75。
PERUTUSAN BAPA SUCI POPE FRANCIS
SEMPENA HARI KOMUNIKASI SOSIAL SEDUNIA KE-56
Mendengar dengan telinga hati
Saudara-saudari yang dikasihi,
Pada tahun lepas, kita merenungkan keperluan untuk “Datang dan Melihat” supaya dapat menemukan realiti dan dapat menceritakannya semula bermula dengan mengalami peristiwa dan berjumpa dengan orang lain. Sambil meneruskan perkara ini, saya sekarang menarik perhatian kepada satu lagi perkataan, “mendengar”, yang merupakan penting dalam tatabahasa komunikasi dan satu syarat bagi dialog yang tulen.
Sebenarnya, kita kehilangan keupayaan untuk mendengar orang yang ada di hadapan kita, baik dalam hubungan harian biasa dan ketika membahaskan isu-isu paling penting dalam kehidupan awam. Pada waktu sama, mendengar sedang mengalami perkembangan baharu yang penting dalam bidang komunikasi dan maklumat menerusi pelbagai podcast pesanan audio sedia ada yang bertindak untuk mengesahkan bahawa mendengar masih penting dalam komunikasi manusia.
Seorang doktor yang disegani, dan biasa merawat luka jiwa, pernah ditanya tentang keperluan terbesar umat manusia. Beliau menjawab, “Keinginan tiada batas untuk didengar.” Satu keinginan yang selalunya terus tersembunyi, tetapi yang mencabar sesiapa sahaja yang dipanggil untuk menjadi pendidik atau formator (pembentuk), atau yang memainkan peranan berkomunikasi: ibu bapa dan guru, pastor dan pekerja pastoral, profesional komunikasi, dan lain-lain yang menjalankan khidmat politik atau sosial.
Mendengar dengan telinga hati
Daripada Al-Kitab, kita dimaklumkan bahawa mendengar bukan sahaja bermaksud persepsi bunyi, tetapi pada asasnya dikaitkan dengan hubungan dialog antara Tuhan dengan umat manusia. “Shema’ Israel—Dengar, Ya Israel” (Ulangan 6:4), kata-kata pembukaan bagi perintah pertama dalam Taurat, sentiasa ditegaskan dalam Al-Kitab, sehinggakan Santo Paulus mengesahkan “iman datang menerusi mendengar” (Roma 10:17). Sebenarnya inisiatif itu adalah milik Tuhan, yang bercakap kepada kita, dan kita respon dengan mendengar-Nya. Pada akhirnya, mendengar ini juga datang daripada rahmat-Nya, sama seperti kesnya dengan bayi baharu lahir yang respon kepada tatapan dan suara ibu dan bapanya. Di antara lima deria, satu-satunya deria yang seakan-akan disukai Tuhan adalah mendengar, mungkin kerana ia tidak invasif, lebih senyap berbanding penglihatan, dan oleh yang demikian menjadikan manusia lebih bebas.
Mendengar adalah sejajar dengan stail sederhana Tuhan. Ia adalah tindakan yang membolehkan Tuhan untuk mewahyukan diri sebagai Tuhan yang mencipta lelaki dan wanita menurut gambaran-Nya, hanya dengan berkata-kata, dan dengan mendengar, mengiktiraf mereka sebagai rakan-rakan-Nya dalam dialog. Tuhan mengasihi umat manusia: itulah sebabnya kenapa Ia menyampaikan kata-kata-Nya kepada mereka, dan kenapa Ia “melerengkan telinga-Nya” untuk mendengar mereka.
Sebaliknya, manusia cenderung lari daripada perhubungan itu, dengan membelakangkannya dan “menutup telinga mereka” supaya mereka tidak perlu mendengar. Keengganan untuk mendengar sering berakhir dengan kekasaran terhadap orang lain, seperti apa yang berlaku kepada mereka yang mendengar diakon Stephen tetapi menutup telinga mereka dan semua mereka tiba-tiba menyerangnya (Kisah Para Rasul 7:57).
Maka itu, di satu sudut, Allah sentiasa mewahyukan diri dengan berkomunikasi secara bebas; dan di sudut lain, lelaki dan wanita diseru memberi perhatian, untuk sanggup mendengar. Tuhan dengan jelas memanggil manusia kepada perjanjian kasih, supaya mereka dapat menjadi siapa mereka sepenuhnya: gambaran dan rupa Tuhan dalam keupayaan-Nya untuk mendengar, untuk mengalu-alukan, untuk memberi ruang kepada orang lain. Pada asasnya, mendengar adalah satu dimensi kasih.
Inilah sebabnya kenapa Yesus memanggil murid-murid-Nya untuk menilai kualiti mendengar mereka. “Maka itu, perhatikanlah cara kamu mendengar” (Lukas 8:18): inilah apa yang Ia gesa mereka buat selepas menceritakan perumpamaan tentang penyemai benih, sambil memahamkan bahawa ia tidak memadai sekadar untuk mendengar, tetapi ia adalah perlu untuk mendengar dengan baik. Hanya mereka yang menerima sabda dengan hati “yang jujur dan baik” dan memeliharanya dengan setia menghasilkan buah kehidupan dan penyelamatan (Lukas 8:15). Ia hanyalah dengan memberi perhatian kepada siapa yang kita dengar, apa yang kita dengar, dan bagaimana kita mendengar yang kita dapat berkembang dalam seni berkomunikasi, di mana nadinya bukanlah satu teori atau satu teknik, tetapi “keterbukaan hati yang membolehkan keakraban” (Amanat Apostolik Evangelii Gaudium, 171).
Semua kita ada telinga, tetapi banyak kali mereka yang ada pendengaran yang sempurna juga tidak dapat mendengar orang lain. Sebenarnya, terdapat ketulian dalaman yang lebih buruk daripada ketulian fizikal. Sesungguhnya, mendengar melibatkan segenap orang itu, bukan hanya deria mendengar sahaja. Pusat mendengar yang sebenar adalah hati. Walaupun baginda sangat muda, Raja Salomo membuktikan diri sebagai bijaksana kerana baginda meminta Tuhan memberikan baginda “hati yang mendengar” (1 Raja-raja 3:9). Santo Augustine pernah menggalakkan orang untuk mendengar dengan hati (corde audire), untuk menerima kata-kata bukan secara luaran menerusi telinga, tetapi secara rohani di dalam hati kita: “Jangan letak hati anda di dalam telinga anda, tetapi telinga anda di dalam hati anda”. [1] Santo Francis di Assisi menggesa saudara-saudaranya untuk “melerengkan telinga hati”. [2]
Maka itu, apabila mencari komunikasi sebenar, jenis mendengar pertama yang perlu dijumpai semula adalah untuk mendengar diri sendiri, keperluan diri yang sebenar-benarnya, keperluan yang tertulis di dalam diri setiap manusia yang paling dalam. Kita hanya dapat bermula dengan mendengar apa yang menjadikan kita unik dalam penciptaan: keinginan untuk menjalin perhubungan dengan orang lain dan dengan-Nya. Kita tidak dicipta untuk hidup seperti atom, tetapi bersama-sama.
Mendengar sebagai satu syarat komunikasi yang baik
Terdapat jenis mendengar yang sebenarnya bukan mendengar: tetapi sebaliknya: mencuri dengar. Sebenarnya, mencuri dengar dan mengintip, mengeksploitasi orang lain untuk kepentingan diri sendiri, merupakan satu godaan yang sentiasa ada dan pada hari ini seakan-akan telah menjadi lebih serius pada zaman jaringan sosial. Sebaliknya, apa yang khususnya menjadikan komunikasi bagus dan bersifat manusiawi sepenuhnya adalah mendengar orang di hadapan kita, secara bersemuka, mendengar orang lain yang kita santuni dengan keterbukaan yang adil, yakin dan jujur.
Tidak mendengar, yang kita sering sekali alami dalam kehidupan seharian, malangnya juga ketara dalam kehidupan awam, di mana, daripada mendengar satu sama lain, kita sering “bercakap melewati satu sama lain”. Ini adalah simptom bagi hakikat bahawa, daripada mencari perkara yang benar dan baik, konsensus pula yang dicari; daripada mendengar, kita memberi perhatian kepada audiens. Komunikasi yang baik sebaliknya tidak cuba membuat orang kagum dengan kata-kata, dengan matlamat untuk mengejek orang lain, tetapi memberi perhatian kepada alasan orang lain dan cuba memahami kerumitan realiti. Ia adalah menyedihkan apabila jajaran ideologi terbentuk dan mendengar lenyap, lalu meninggalkan tentangan yang tidak mendatangkan hasil, termasuk di dalam Gereja.
Dalam realiti, dalam banyak dialog, kita langsung tidak berkomunikasi. Kita hanya menunggu orang lain untuk habis bercakap supaya kita dapat menekankan sudut pandangan kita. Dalam situasi ini, seperti apa yang diperhatikan oleh ahli falsafah Abraham Kaplan, [3] dialog menjadi duolog: satu monolog dalam dua suara. Bagaimanapun, dalam komunikasi sebenar, kedua-dua “I” dan “anda” “keluar”, menyantuni satu sama lain.
Maka itu mendengar adalah ramuan pertama yang amat diperlukan dalam dialog dan komunikasi yang baik. Komunikasi tidak berlaku jika mendengar belum berlaku, dan kewartawanan yang baik tidak ada tanpa keupayaan untuk mendengar. Untuk memberi maklumat yang mantap, seimbang dan lengkap, ia adalah perlu untuk mendengar bagi jangka waktu yang lama. Untuk menceritakan satu peristiwa atau menggambarkan satu pengalaman dalam laporan berita, ia adalah amat penting untuk tahu bagaimana untuk mendengar, untuk bersedia mengubah fikiran, untuk mengubahsuai andaian awal kita.
Hanya dengan mengetepikan monolog baharulah keharmonian suara, yang menjadi jaminan komunikasi tulen, dapat dicapai. Mendengar beberapa sumber, “tidak berhenti di kedai arak pertama”—seperti apa yang diajar oleh pakar dalam bidang itu kepada kita—memastikan kebolehpercayaan dan keseriusan maklumat yang kita salurkan. Mendengar beberapa suara, mendengar satu sama lain, termasuk di dalam Gereja, dalam kalangan saudara-saudari, membolehkan kita untuk mengamalkan seni penilaian, yang sentiasa nampak seperti keupayaan untuk mengorientasikan diri dalam simfoni suara.
Tetapi kenapa berhadapan dengan penggunaan tenaga untuk mendengar? Seorang diplomat hebat Takhta Suci, Kardinal Agostino Casaroli, pernah bercakap mengenai “martirium kesabaran” yang diperlukan untuk mendengar dan didengari dalam keadaan kebebasan terhad. Namun dalam situasi yang kurang susah juga, mendengar sentiasa memerlukan sifat kesabaran, bersama keupayaan untuk membenarkan diri dikejutkan oleh kebenaran, walaupun hanya secebis kebenaran, pada orang yang kita dengar. Hanya ketakjuban sahaja yang memperkasakan pengetahuan. Saya memikirkan tentang sifat ingin tahu kanak-kanak yang tiada batas dan melihat dunia di sekeliling mereka dengan mata terbuka luas. Mendengar dengan keadaan fikiran ini—ketakjuban kanak-kanak dalam kesedaran orang dewasa—sentiasa mengayakan kerana sentiasa akan ada sesuatu, tidak kira betapa kecil, yang saya dapat pelajari daripada orang lain dan saya biarkan membuahkan hasil dalam kehidupan saya sendiri.
Keupayaan untuk mendengar masyarakat adalah lebih bernilai berbanding selama ini pada zaman sekarang yang dilukakan oleh pandemik yang panjang. Rasa tidak percaya yang begitu meluas dan dihimpun selama ini kepada “maklumat rasmi” juga telah menyebabkan satu “infodemik”, di mana dunia maklumat semakin sukar untuk dipercayai dan diteluskan. Kita perlu melerengkan telinga dan mendengar dengan mendalam, terutamanya kepada keresahan sosial yang diburukkan lagi oleh kemerosotan atau pemberhentian banyak aktiviti ekonomi.
Realiti migrasi paksaan juga merupakan satu isu yang rumit, dan tidak ada orang yang mempunyai preskripsi sedia ada untuk menyelesaikannya. Saya ulangi, untuk mengatasi prejudis tentang pendatang dan mencairkan kekerasan hati kita, kita harus berusaha untuk mendengar cerita-cerita mereka. Berikanlah nama dan cerita kepada setiap daripada mereka. Ramai wartawan bagus yang sudah melakukan ini, dan ramai lagi yang ingin berbuat demikian kalau dapat. Marilah kita menggalakkan mereka! Marilah kita mendengar cerita-cerita ini! Baharulah semua orang akan bebas untuk menyokong dasar migrasi yang mereka anggap paling sesuai bagi negara mereka sendiri. Walau bagaimanapun, kita akan ada di depan mata kita bukan angka, bukan penceroboh yang berbahaya, tetapi wajah dan cerita, tatapan, jangkaan dan penderitaan lelaki dan wanita sebenar yang perlu didengari.
Mendengar satu sama lain dalam Gereja
Di dalam Gereja juga terdapat keperluan yang besar untuk mendengar satu sama lain. Ia merupakan kurniaan paling berharga dan memberikan kehidupan yang kita dapat berikan kepada satu sama lain. “Umat Kristian sudah lupa bahawa pelayanan mendengar telah diserahkan kepada mereka oleh Ia yang merupakan pendengar hebat dan memiliki tugas yang mereka harus kongsikan. Kita harus mendengar dengan telinga Tuhan supaya kita dapat mendengar sabda Tuhan.” [4] . Sehubungan itu, ahli teologi Protestan, Dietrich Bonhoeffer, mengingatkan kita bahawa khidmat pertama yang kita mesti berikan kepada orang lain dalam kesatuan (komuni) termasuk mendengar mereka. Sesiapa yang tidak tahu bagaimana untuk mendengar saudara atau saudarinya juga tidak akan dapat mendengar Tuhan kemudian. [5]
Tugasan paling penting dalam aktiviti pastoral adalah “kerasulan telinga”—untuk mendengar sebelum bercakap, seperti yang digesa oleh Rasul Yakobus: “Biarlah setiap manusia cepat mendengar, lambat bercakap” (1:19). Meluangkan secara bebas sebahagian daripada masa kita untuk mendengar orang adalah amal pertama.
Satu proses sinodal baharu sahaja dilancarkan. Marilah kita berdoa supaya ia akan menjadi peluang yang amat baik untuk mendengar satu sama lain. Kesatuan (komuni) sebenarnya bukan hasil strategi dan program tetapi dibina dengan saling mendengar satu sama lain di antara saudara dan saudari. Sama seperti di dalam koir, perpaduan tidak memerlukan keseragaman, kesamaan, tetapi kemajmukan berbagai suara, ibarat polifoni. Pada waktu sama, setiap suara di dalam koir menyanyi sambil mendengar suara lain bagi mencapai keharmonian keseluruhan. Keharmonian ini difikirkan oleh komposer tetapi realisasinya bergantung kepada simfoni setiap suara.
Dengan kesedaran bahawa kita mengambil bahagian dalam kesatuan (komuni) yang mendahului dan merangkumi kita, kita dapat menemukan semula Gereja yang bersimfoni, di mana setiap orang dapat menyanyi dengan suara tersendiri, mengalu-alukan suara orang lain sebagai satu anugerah untuk memanifestasikan keharmonian keseluruhan yang digubah oleh Roh Kudus.
Rom, Santo John Lateran, 24 Januari 2022, Peringatan bagi Santo Francis de Sales.
Franciscus (Terjemahan)
___________________________________________
[1] “ Nolite habere cor in auribus, sed aures in corde” ( Sermo 380, 1: Nuova Biblioteca Agostiniana 34, 568).
[2] “Lettera a tutto l’Ordine”: Fonti Francescane, 216.
[3] Cf. “The life of dialogue”, in J.D. Roslansky, ed., Communication. A discussion at the Nobel Conference, North-Holland Publishing Company, Amsterdam, 1969, pp. 89-198.
[4] D. Bonhoeffer, La vita comune, Queriniana, Brescia 2017, 76.
[5] Cf. ibid., 75.